آیا می دانید تنبلی تخمدان دارید؟ - علیرضا و محسن

به گزارش علیرضا و محسن، متأسفانه بسیاری از خانم ها مدت هاست مبتلا به عارضه ای هورمونی هستند که از آن اطلاعی ندارند. در حالی که چرایی بروز عوارض پوستی، اختلالات متابولیکی از جمله افزایش قند و فشار و چربی خون و مهم تر از همه ناباروری در آنان را باید در این اختلال جست وجو کرد.

تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک از شایع ترین اختلالات هورمونی در بین خانم هاست که اگر بی اهمیت انگاشته گردد، موجب ناباروری می گردد.

در صورت بی توجهی و درمان نشدن به موقع، این بیماری پیشرفت نموده و برای سایر اجزای بدن هم مشکل ایجاد می نماید. در رأس این مسائل می تواند دیابت نوع 2 ، کلسترول بالا، فشار خون بالا و بیماری های قلبی باشد.

پیش تر بارها از تنبلی تخمدان در همین صفحه گفته ایم، ولی به دلیل اهمیت آگاهی از عوارض این سندرم و درمان به موقع آن در گفت وگو با دکتر سیمین ظفردوست، جراح و فلوشیپ زنان زایمان و ناباروری و عضو تیم تخصصی مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا مروری بر این بیماری شایع زنانه خواهیم داشت.

بسیاری از دختران جوان نمی دانند که دلیل پرمویی یا جوش های صورت شان را باید در اختلالات زنانه جست وجو نمایند. آیا یکی از مهم ترین عوامل برای چنین عوارضی وجود تنبلی تخمدان است ؟

تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک از جمله اختلالات در کارکرد تخمدان و سیستم هورمونی بدن است که می تواند زنان و دختران را در سنین باروری گرفتار کند. این سندرم با بروز مسائل پوستی، ریزش مو و مسائل قاعدگی همراه است و شیوع آن معمولا حول وحوش 20 درصد گزارش شده و دلیل اصلی آن همچنان ناشناخته است.

البته عوامل ژنتیکی، محیطی و به خصوص مقاومت به انسولین از عوامل احتمالی ابتلا به تنبلی تخمدان شناخته می گردد. مشکل اصلی در این بیماری هورمونی، مقاومت به انسولین و در پی آن افزایش هورمون مردانه و عدم تخمک گذاری است. سایر مسائل مثل پر مویی و جوش های صورت، اختلال چرخه های قاعدگی، افزایش چربی خون و ریزش موی سر با الگوی مردانه، چاقی، مسائل قلبی عروقی و نازایی در پی این اختلالات اصلی رخ می دهند.

چرا گفته می گردد که این اختلال درمان قطعی ندارد؟

متأسفانه درمان قطعی در خصوص سندرم تنبلی تخمدان نداریم و تنها با داشتن سبک زندگی سالم می توان آن را کنترل کرد. یعنی با داشتن تغذیه سالم و درست، خواب کافی و کاهش وزن حتی در حد 5 تا 10 درصد کاهش می توان اثرات ناشی از این بیماری را کنترل کرد. ناگفته نماند پیاده روی، ورزش کافی و کاهش استرس هم می تواند به کنترل این سندرم یاری کند.

یعنی کاهش وزن در از بین بردن عوارض ناشی از تنبلی تخمدان خیلی تاثیر دارد؟

تغذیه درست، دریافت ویتامین های مناسب و پیشگیری از افزایش وزن، باید از دوران کودکی مورد توجه جدی قرار بگیرد تا افراد دچار مشکل نشوند. داشتن سبک زندگی درست، تغذیه مناسب و ورزش، از مهم ترین اقدامات برای سلامتی و افزایش قدرت باروری است که زنان باید به این موضوعات توجه جدی داشته باشند. چاقی نه تنها سبب کاهش احتمال باروری در زنان می گردد، بلکه در پاسخ دهی آنان به درمان های نازایی هم نقش مؤثری دارد.

پس بیماران مبتلا فقط باید سبک زندگی خود را اصلاح نمایند تا بسیاری از مسائل شان از بین برود؟

دقیقا همین طور است. ما در خصوص درمان تنبلی تخمدان معمولا فقط مسائل بیمار را رفع می کنیم. یعنی برای رفع مشکل ریزش مو یا جوش های صورت، بیمار را به متخصص پوست ارجاع می دهیم. اختلالات قاعدگی هم با مراجعه به متخصص زنان از بین خواهد رفت. افرادی که دچار مشکل ناباروری ناشی از تخمدان پلی کیستیک هستند هم باید به فلوشیپ ناباروری و متخصص نازایی مراجعه نمایند. به هر حال مسائل جانبی بیمار که ناشی از تنبلی تخمدان باشد رفع می گردد ولی هنوز دلیل مشکل اصلی ناشناخته و همچنان درمان پذیر نیست.

چه وقت به احتمال بروز تنبلی تخمدان شک کنیم؟

از دکتر ظفردوست پرسیدم با توجه به طیف وسیع و متفاوت عوارض ناشی از تنبلی تخمدان که ممکن است در دختران و زنان زیادی بروز کند، در چه شرایطی باید به احتمال بروز تنبلی تخمدان بیشتر شک کرد؟ وی در پاسخ گفت: زمانی می گوییم فردی دچار تنبلی تخمدان شده که دو معیار از سه معیار زیر را داشته باشد:

 اختلالات قاعدگی مثل چرخه های طولانی قاعدگی یا قاعدگی های با تاخیر.

 افزایش علائم هورمون مردانه مثل افزایش موهای زاید، ریزش موی مردانه، جوش های زیاد صورت یا این که در آزمایش ها علائمی مبتنی بر افزایش هورمون آندروژن دیده گردد.

 گزارش تخمدان پلی کیستیک (PCO) در سونوگرافی.

پونه شیرازی - دانش و سلامت / روزنامه علیرضا و محسن