اولین حضور ترامپ در ناتو - علیرضا و محسن

به گزارش علیرضا و محسن، البته ایالات متحده همیشه عظیم ترین نیروی یاری کننده به ناتو بوده است. این ائتلاف متعلق به ما بود و در درجه نخست برای ما نفع داشت، چنین منفعتی در حمایت از این ائتلاف برای دفاع از اروپا نبود بلکه به خاطر این بود که دفاع از غرب منافع راهبردی امریکا را تأمین می کرد. ناتو همچون دوران جنگ سرد که دژ محکمی در قبال توسعه طلبی های اتحاد جماهیر شوروی بود، نشان داده که در طول تاریخ، یک ائتلاف بسیار پیروز سیاسی و نظامی بوده است.

آیا ناتو مسائلی هم داشت؟ بله البته که داشت. بی خود نیست که عنوان اثر مشهور سال 1965هنری کیسینجر مشارکت پردردسر: ارزیابی دوباره ائتلاف آتلانتیک است. فهرست مسائل و نقصان های ناتو طولانی است از جمله بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991، تعدادی از کشورهای اروپایی عضو این پیمان از تعهد خود برای پرداخت هزینه های دفاعی تخطی کردند. در دولت بیل کلینتون رئیس جمهوری پیشین امریکا، این کشور خود دچار کمبودهای نظامی بود و از آنجا که او (کلینتون) و کشورهای دیگر سرنگونی کمونیسم را سرانجام تاریخ قلمداد می کردند، بودجه های دفاعی را کاهش دادند تا آن را به برنامه های رفاهی در داخل کشورشان که منافع سیاسی آنها را تأمین می کرد، اختصاص دهند. این توهم کاهش بودجه دفاعی هرگز در بخش عمده ای از اروپا سرانجام نیافت اما به کشتار گسترده 11 سپتامبر در نیویورک و واشنگتن توسط تروریست های افراطی منجر شد. آینده ناتو موضوع مذاکرات فشرده بین کارشناسان امنیت ملی طی چند دهه گذشته بوده و بسیاری از آنها خواهان یک برنامه جامع برای دوران پس از جنگ سرد شده بودند. باراک اوباما اعضای ناتو را به عنوان کسانی که فقط به دنبال سواری مجانی هستند، توصیف می کرد و به دلیل اینکه به اندازه کافی برای هزینه های دفاعی خود بودجه اختصاص نمی دادند از این کشورها انتقاد می کرد. اما اوباما به طور معمول فقط دنیا را فریب می داد و کاری برای عملی کردن حرف های قشنگ خود انجام نمی داد.

ترامپ در اولین حضور خود در اجلاس ناتو در سال 2017 از اینکه بسیاری از اعضای ناتو به تعهدات سال 2014 خود عمل ننموده اند انتقاد کرد. کشورهای ناتو در اجلاسی که در سال 2014 در کاردیف -مرکز ولز- برگزار گردید متعهد شدند تا سال 2024 میلادی 2 درصد از فراوری ناخالص داخلی خود را صرف بودجه دفاعی نمایند که این طرح برای بسیاری از اروپایی ها به مفهوم دفاع از غرب در صحنه اروپا بود. آلمان یکی از بدترین ناقضان این تعهد بود و فقط حدود 1.2 درصد از فراوری ناخالص خود را به بودجه دفاعی اختصاص می داد و همواره نیز تحت فشار سوسیال دموکرات ها و دیگر احزاب چپ گرا بود تا حتی از این هم کمتر صرف امور دفاعی کند. ترامپ با اینکه اجداد پدری اش آلمانی بودند و شاید هم دقیقاً به همین دلیل، بی وقفه از آلمان در این زمینه انتقاد می کرد. ترامپ در طول مذاکراتش در ماه آوریل درباره حمله به سوریه از مکرون پرسیده بود چرا آلمان به حملات تلافی جویانه علیه حکومت اسد ملحق نمی گردد؟ این سؤال خوبی بود و پاسخی نداشت به غیر از سیاست های داخلی آلمان، اما ترامپ در این مذاکرات بر انتقاد از آلمان به عنوان شریک بد ناتو ادامه داد و باز هم پروژه خط لوله نورد استریم 2 را به باد انتقاد گرفت. پروژه ای که در قالب آن آلمان مبالغ هنگفتی را به روسیه به عنوان دشمن ناتو پرداخت می کرد. ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتی خود در سال 2016 ناتو را سازمانی منسوخ معرفی نموده بود اما در آوریل 2017 گفت این اشکال در دوران ریاست جمهوری اش اصلاح شده است. ناکامی قابل توجه او در اجلاس سال 2017 در اشاره به ماده 5 پیمان ناتو، از قرار حتی باعث تعجب مشاوران ارشد کاخ سفید نیز شد زیرا خود او شخصاً بخش مربوط به این ماده را از نسخه پیش نویس سخنرانی اش حذف نموده بود. این موضوع چه صحت داشته باشد چه نداشته باشد، باید تأکید کنم که از نظر من اجلاس سال 2017 ناتو زمینه را برای بحرانی که ما در سال 2018 با آن روبرو شدیم فراهم کرد.

این طوفان قبل از ورود من به بال غربی کاخ سفید (محل استقرار دفتر مشاور امنیت ملی) در حال وزیدن بود اما اکنون درست رو به روی ما قرار داشت. درباره فشار اقتصادی ناتو بر امریکا ترامپ هم مانند اوباما حق داشت؛ این تقارب دیدگاه او با اوباما در صورتی که توجه اش را جلب می کرد، می توانست باور وی درباره ناتو را متزلزل کند. اشکالی که از نظر اعتبار، سختگیری و مدیریت امریکا در قبال ائتلاف ناتو وجود داشت، لحنی بود که ترامپ اغلب برای ابراز نارضایتی خود از متحدانش، به دلیل تحقق نیافتن اهداف مشخص شده در چارچوب ائتلاف، به کار می گرفت که لحن بسیار بدی بود. به نظر می رسید او حتی دوست ندارد با استفاده از لحن مناسب آنها را به پیگیری و تحقق اهداف مشخص شده، ترغیب کند. در حقیقت رؤسای جمهوری قبل از ترامپ هم موفقیتی در جلب توجه ائتلاف ناتو به اهمیت سهیم شدن در بودجه دفاعی در دوران بعد از جنگ سرد کسب ننموده بودند. من مطمئنم که بویژه در دولت های کلینتون و اوباما، صرف نظر از عملکرد اعضای ناتو، امریکا نیز به اندازه کافی سهم خود را در بودجه دفاعی ناتو پرداخت ننموده است. اگر انتقادی به روش ترامپ در برخورد با ناتو وارد باشد که ظاهراً از دیدگاه بسیاری از منتقدان چنین انتقادی وارد می باشد، باید گفت فقدان جدیت کافی از جمله مهم ترین نقدها وارده بود. من شخصاً هرگز از اینکه حتی با نزدیک ترین دوستان خود در سطح بین المللی روراست و صریح باشیم، ترسی نداشته ام و می توانم بگویم که آنها هم ابایی ندارند که به ما بگویند بخصوص درباره کاستی های امریکا چه نظری دارند. در حقیقت، آنچه که باعث دلسردی اعضای ناتو و مشاوران ترامپ می شد صراحت لهجه او نبود بلکه به خصومت پنهان او با خود ائتلاف ربط داشت.

ترامپ ساعت 9 صبح روز آدینه 29 ژوئن و فقط چند هفته قبل از اجلاس ناتو خواهان برقراری تماس با ینس استولتنبرگ دبیر کل ناتو شد. وقتی قبل از این تماس در اتاق بیضی ملاقات کردیم، ترامپ گفت به استولتنبرگ خواهد گفت امریکا یاری اقتصادی خود به ناتو را به سطح یاری آلمان کاهش خواهد داد و از او خواهد خواست این موضوع را قبل از اجلاس ناتو در روزهای 11 و 12 ژوئیه، به اطلاع دیگر اعضای این پیمان برساند. ما در این خصوص با یک مشکل همیشگی در زمینه نام گذاری روبرو بودیم. تعهد اجلاس کاردیف درباره یاری ها به ناتو نبود بلکه به افزایش هزینه های دفاعی مربوط می شد.

اینکه آیا ترامپ این موضوع را درک می کرد، یا اینکه به اشتباه از کلمه یاری استفاده می کرد، من هرگز نمی توانم قاطعانه اعلام نظر بکنم. اما بیان اینکه امریکا یاری خود را به سطح آلمان می رساند این معنی را داشت که امریکا سهم بودجه دفاعی خود را از بیش از 4 درصد فراوری ناخالص داخلی، حدود 75 درصد کاهش می دهد که فکر نمی کنم منظور ترامپ این بود. آنچه که به ابهام این موضوع می افزاید این است که ناتو بودجه مشترکی برای تأمین هزینه های عملیاتی ستاد این ائتلاف دارد که سالانه معادل حدود 2.5 میلیارد دلار است. اعضا به این بودجه یاری می نمایند اما منظور ترامپ این بودجه نبود. در پیگیری پیشنهادی که بعداً ارائه کردم توانستم آلمان را قانع کنم یاری های خود به بودجه مشترک را افزایش دهد و متقابلاً کاهش سهم امریکا را بپذیرد، هر چند که این پیشنهاد تا دسامبر 2019 عملیاتی نشد. ، ایران