ترانه بلا چائو در سریال سرقت پول؛ نماد مقاومت در راه آزادی - علیرضا و محسن

به گزارش علیرضا و محسن، در ایتالیا، وقتی مردم به ترانه بلا چائو گوش می دهند، جنبش مقاومت ایتالیا را به یاد می آورند، نبرد پارتیزان ها در برابر فاشیسم و در واقع هر اعتراضی علیه هر سیستم، رژیم و قدرتی که مردم را سرکوب می نماید. همه ساله مصادف با بیست و پنجم آوریل این ترانه به مناسبت آزادی ایتالیا از اشغال آلمان و حاکمیت فاشیسم در سرانجام جنگ جهانی دوم در سرتاسر ایتالیا خوانده می گردد (به جز از سوی راست گرایانی که روز آزادی را جشن نمی گیرند) اما در طول سالیان، این ترانه به نماد شکل های گوناگونی از نبرد در راه آزادی در سرتاسر جهان تبدیل شده، تا به حال به زبان های مختلفی در جهان ترجمه شده و همچنان در سطح گسترده ای محبوب است. حتماً شما هم اینجا و آنجا ترانه را به زبانی بیگانه یا حتی فارسی شنیده اید.

به جز استفاده ای که از این ترانه در جنبش های آزادیخواهانه چند سال اخیر شده است، آنچه در حوزه نمایش و تفریح و برای مخاطبان سینما و سریال شاید در رابطه با این ترانه آشنا باشد، حضور آن در سریال معروف و محبوب سرقت پول (Money Heist) یا خانه کاغذی است. روشن است که آنچه امروز ما از قصه ترانه ی بلا چائو می دانیم، همزمان با جنبش مقاومت ایتالیا آغاز شده است. اما بر خلاف آنچه شاید تصور شود، محبوبیت گسترده آن به بعد از جنگ برمی شود. در واقع، پیش از آزادی از فاشیسم و نازیسم، این بلا چائو نبود که میان پارتیزان ها محبوب بود. سال 1947، همزمان با نخستین فستیوال دنیای جوانان و دانشجویان در پراگ بود که یک سری چریک این ترانه را به این رویداد وصل کردند و از آن موقع به بعد، ترانه در سیر غیرقابل توقفی از محبوبیت قرار گرفته است.

معنای این ترانه که خالقش را کسی نمی شناسد، به خاطر آن حس نزدیک قوی ای که به مخاطب می دهد تأثیرگذار است. شاید دقیقاً به همین علت باشد که بلا چائو در تمام این سال ها به یک نماد تبدیل شده است، چرا که نه فقط بیانگر روح حاکم بر نبرد چریکی که انگار سرودی جاودانی است با این قابلیت که به شکل ها و در موقعیت های مختلف استفاده شود و دلالت داشته باشد؛ از جنبش وال استریت گرفته تا تظاهرات های میدان تقسیمِ سال 2013 علیه اردوغان، یا جنبش حامی محیط زیست تا نبرد جدایی طلبان کاتالان، هر آنکه امروز می خواهد در برابر سرکوب یا در راه آزادی مبارزه کند، می تواند بلا چائو را بخواند. نباید به آن گفت ترانه ی چپ ها یا کمونیست ها؛ متن این ترانه در واقع دقیقاً به خاطر این قابلیت که می تواند در دل هر کسی نفوذ کند و به زبان همه سخن بگوید، تا این میزان کوبنده تأثیرگذار است.

گفته می شود متن ترانه ریشه در ترانه ای به نام Fior di Tomba دارد و ملودی اش از ترانه ای به نام La me nòna lè vecchiaerella الهام گرفته است. هر دوی این ترانه ها بازخوانی های بسیاری به زبان های مختلف داشته اند. البته یافتن ریشه اصلی و درست این قطعه کمی سخت است. بیشتر می توان سیر تکاملش را در تاریخ معاصر ردیابی کرد. برخی از بزرگ ترین و برترین موسیقیدان های زمانه ما از دانمارکی، آلمانی، اسپانیایی گرفته تا هندی، عربی، ترکی و کردی، خوانش خود را از این ترانه در اختیار ما گذاشته اند و با توجه به ریشه عمیقی که در فرهنگ عامه دارد، این طور که به نظر می رسد عمر درازی خواهد داشت.

علت استفاده از ترانه بلا چائو در سریال سرقت پول

در سریال جنایی اسپانیایی سرقت پول بوده است که باند مرکزی دزدان این ترانه را می خوانند تا به وقت سرقت به خودشان روحیه و شهامت بدهند، و همین طور آن موقع که می خواهند پیروزی هایشان را جشن بگیرند. این ترانه در سرقت پول هم درون مایه مقاومت سریال را در بردارد و هم نماد مرگ است که باند دزدان چندین بار در دو سرقت عمده خود با آن روبرو می شوند. نکته ی کنایه آمیز این است که معنای ترانه با محتوای سریال که در آن یک عده دزد قصد دارند پول خودشان را چاپ و یک زندگی مجلل و مرفه بدون احتیاج به کار را برای خود فراهم نمایند، فرسنگ ها فاصله دارد.

روایتی هست که می گوید بلا چائو در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم یک ترانه فولک اعتراضی بوده است (ریشه اولیه آن به سال 1906 برمی شود) و در واقع از شرایط سخت کاری و حقوق پایین کارگران زن معترض شالیزارهای شمال ایتالیا می گوید؛ زنانی که آرزو دارند یک روز در آزادی کار نمایند، و در واقع همین روحیه مقاومت حاکم بر ترانه بود که باعث شد سر از سریال سرقت پول در آورد. کاری که این سریال نتفلیکس کرد، بازگرداندان این ترانه به گفت وگوی فرهنگ عامه بود. (ترانه ی اولیه بلا چائو در دهه 1940 تبدیل به ترانه ای شد که قصه مرد جوانی را روایت می نماید که دارد از معشوقش خداحافظی می نماید تا به چریک های ایتالیایی بپیوندد.)

در سرقت پول نخستین باری که باند دزدان بلا چائو را می خوانند، در فصل اول و در یک لحظه پیروزمندانه است. با اینکه به نظر صحنه راضی نماینده ای باید باشد اما وجه تاریکی هم از معنای ترانه متبادر می شود. آن نسخه ای از ترانه که چریک های ضد فاشسیت ایتالیایی (و دزدان سرقت پول در دوران جنگ دنیای دوم می خوانند، در واقع پذیرش مرگ ناگزیر است. بلا چائو در زبان انگلیسی به معنای خداحافظ زیبا است و باقی متن هم علت این خداحافظی را شرح می دهد.

یک روز من از خواب بیدار شدم/ و متهاجم را یافتم/ ای چریک، مرا با خود ببر/ چرا که مرگ را نزدیک احساس می کنم/ اگر من، چریک، مردم، آن گاه تو باید مرا، بر فراز کوه ها، زیر سایه گلی زیبا/ به خاک بسپاری/ و هر که او از من گذر کرد/ گلی زیبا خواهدم خواند/ این گل پارتیزان است/ که برای آزادی مرده است

علت اهمیت و حضور ترانه بلا چائو در قسمت پایانی فصل نخست سریال سرقت پول شرح داده می شود؛ در فلاش بکی که برلین به پروفسور می گوید اگر باند نتوانست از رویال مینت، حمله چند روزه به ضرابخانه سلطنتی اسپانیا، جان سالم به در ببرد، فرار کند و خودش را نجات دهد. آنجا پروفسور آغاز می نماید به خواندن بلا چائو و روایتی از مبارزه پدربزرگ پروفسور همراه با چریک ها در دوران جنگ دنیای دوم شرح داده می شود. این پدربزرگ بوده که به پروفسور این ترانه را یاد داده است و بعد او به اعضای باند سرقت. برای پروفسور، این ترانه نماد هدف اصلی زندگی است؛ مقاومت. او به آن وجهی از ترانه که از مرگ سخن می گوید کاری ندارد؛ او به آرمان مقاومت و آزادی باور دارد.

هدف پروفسور و باند سرقت در سرقت پول در واقع فقط پولدار شدن نیست؛ دست کم برای پروفسور نیست. او نقشه سرقت رویال مینت را به گونه ای طراحی می نماید که دزدان بتوانند پول خودشان را چاپ نمایند، نه اینکه مال دیگری را بدزدند. بنابراین، درست همان طور که بلا چائو از ترانه اعتراضی کارگران زمین های شالی شمال ایتالیا به سرود مقاومت ضد فاشیستی تبدیل شد و از آن موقع به بعد در شکل ها و کشورهای مختلف دیگری به عنوان نماد و فریاد مقاومت از آن استفاده شد؛ در سرقت پول فریاد مقاومت در برابر سیستم کاپتالیستی است که در پی بحران اقتصادی سال های 2008 و 2007 بانک ها را نجات داد، اما به نسلی که حالا باید برای زندگی اش می دوید و می جنگید، وقعی ننهاد.

جای شگفتی دارد که بین فصل های دوم و سوم سرقت پول، بلا چائو دوباره به عنوان سرود مقاومت در سرتاسر دنیا بر سر زبان ها افتاد. نه فقط در دنیای خیال که در زندگی واقعی. اینکه این ترانه و موسیقی این همه عمر نموده و حالا بیش از پیش در سطح دنیا شناخته شده است، از قدرت جادوانگی آن خبر می دهد؛ آن معنای مقاومت در برابر سرکوب، سوء رفتار و آرزوی آزادی. در واقع سرقت پول ترانه قدرتمندی را دوباره احیا کرد که به نوبه خودش آینه ای در برابر دنیا واقعی و مشکلاتی که مردم دنیا هنوز با آن دست و پنجه نرم می نمایند؛ سرکوبی که هنوز در گوشه و گوشه دنیا اتفاق می افتد. نسخه ای از این ترانه به یاد ماندنی را بشنوید.

منبع: screenrant، wantedinrome، auralcrave